Раштавӑн 22-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх филармонинче Чӑваш Ен наци радиовӗн «Иксӗлми ҫӑлкуҫсем» конкурсне хутшӑннӑ Республикӑри чи пултаруллӑ фольклор ушкӑнӗсен фестиваль концерчӗ пулчӗ.
Пурӗ 26 коллектив хутшӑнчӗ. Вӗсен хушшинче — Пысӑк Енккасси Культура ҫурчӗ ҫумӗнчи «Ҫӑлкуҫ» ушкӑн, вӑл диплом илме тивӗҫ пулчӗ. Культура министрӗ ушкӑн ертӳҫине А.А.Яковлевана тав ҫырӑвӗпе чысларӗ.
Кивӗ Вӑрмар пӗвине епле юсанине тӗрӗслесех тараҫҫӗ — ӗнер, юпан 25-мӗшӗнче ӗҫсем епле пынипе Вӑрмар район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Константин Никитин, ҫурт тӑвӑмпа халӑх усӑ куракан инфраструктурӑн аталану пайӗн ертӳҫи Александр Тихонов тата Кивӗ Вӑрмар ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Николай Борисов паллашнӑ.
Пӗвене «Стройсервис» ТМЯО юсать. Ку ӗҫе тума вӑл уҫӑ аукционра выляса илнӗ. Килӗшӳ тӑрӑх «Стройсервис» пӗвен шахтине тата тӗкӗлесе тӑракан юпасене тӗпрен юсамалла, ҫавӑн пекех шыв управӗн валне ҫирӗплетмелле. Организацин маҫтӑрӗ Дмитрий Геннадьевич шантарнӑ тӑрӑх пур ӗҫе те планпа туса ҫитерме тӑрӑшӗҫ.
Ҫак кунах ӗҫлӗ ушкӑн Чулкас ял тӑрӑхӗнчи Ямпай ялӗнче ҫутӑ кӗртесси епле пынипе паллашнӑ. Чӳк уйӑхӗнче Ҫамрӑксен урамӗнче «ЭнергоСетьСтрой» ТМЯО ҫутӑ пуласса шантарать.
Сӑнсем (24)
2012 ҫул пуҫланнӑранпа патшалӑхпа муниципалитет пурлӑхне приватизациленӗ ӗҫре Чӑваш прокуратури 120 ытла йӑнӑш тупнӑ.
Тӗслӗхрен, Энӗшпуҫ шкулӗн 8 пӳлӗмне (361 м2) сутнине прокуратура палӑртнӑ. Приватизацилеме Вӑрмар район пухӑвӗн депутачӗсем те, администрацийӗ те хирӗҫ пулман. Ҫӗнӗ хуҫа вара пӳлӗмсене ҫӗрулми ампарӗ вырӑнне усӑ курнӑ.
Прокуратура сута-илӳ килӗшӗвне пӑрахӑҫлама ыйтнӑ хыҫҫӑн суд вӗсемпе килӗшнӗ. Прокуратура ӗҫченӗсем ӑнлантарса панӑ тӑрӑх патшалӑхпа муниципалитет ҫурчӗсене халӑха усӑ кӳме тунӑ, ҫавӑнпа та саккун вӗсене приватизацилеме чарать.
Вӑрмар районӗнчи Аслӑ Пинерте пысӑк ӗҫ пырать — кунта ҫӗнӗ шкул ҫуртне тума тытӑннӑ.
Аслӑ Пинер ялӗнчи шкул 1892 ҫулта уҫӑлнӑ. 1925 ҫулта шкулӑн ҫуртне хӑпартса ҫитернӗ. 1961 ҫулта вара хальхи кирпӗч ҫурта тума тытӑннӑ. Кӑҫал вара Аслӑ Пинер шкулӗ валли кирпӗчрен ҫӗнӗ капӑр ҫурт хӑпартма пуҫланӑ.
Ҫӗнӗ ҫурт икӗ хутлӑ, унта пурӗ 160 ача вӗренме пултарайрать. Шкулта газпа ӑшӑтакан котельнӑй, гараж пулӗ.
Хальхи вӑхӑтра 1-мӗш хутӑн стенине хӑпартаҫҫӗ. Ӗҫе УӖСО «Урмарская» (чӑв. «Вӑрмарти») АХО пурнӑҫлать, пурӗ 18 ҫын вӑй хурать, техника шучӗ — 3. Ҫулталӑк вӗҫлениччен 45 миллион тенкӗлӗх ӗҫ тума палӑртаҫҫӗ. Шӑнтиччен тулашри ҫыхӑну ӗҫӗсене туса ҫитересшӗн: газпа шыв пӑрӑхӗсене хурса тухасшӑн, каяш шывӗсен системине тӑвасшӑн, ӑшӑ кӗртекен системӑна вырнаҫтарасшӑн. Ҫурла уйӑхӗ вӗҫленнӗ май ҫанталӑк ӑшӑпа хавхалантармасть пулин те ҫурта хӑпартакансем ӗҫе пӑрахмаҫҫӗ, вӑй ҫитне таран ӗҫ тӑваҫҫӗ.
Аслӑ Пинер шкулӗн ҫӗнӗ ҫуртне тепӗр ҫул, 2013 ҫулхи авӑнӑн 1-мӗшӗнче хута ямалла.
Ваттисем калашле, ӗҫӗ йӗплӗ пулин те, ҫимӗҫӗ сиплӗ пултӑр!
Вӑрмар районӗнчи Чупай ял тӑрӑхӗн администрацийӗ яла пырса кӗнӗ вырӑнта кӑтарту хӑми вырнаҫтарма тахҫанах ӗмӗтленнӗ. Тӗллев тинех пурнӑҫланнӑ. Пуҫарӑва ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Валерий Андреевӑн йӗркеленӗ, ҫапла май ял чикӗленнӗ икӗ вырӑнта нумай пулмасть пысӑк баннерсем ҫирӗпленсе ларчӗҫ. «Ырӑ сунса кӗтетпӗр» енче, «ял сӑнӗ» ҫинче, Чупайран тухнӑ паллӑ ҫынсен сӑнӗсем, «Телейлӗ ҫул пултӑр» енче вара ялти футбол командин калӑпӑшлӑ сӑнӳкерчӗкӗ, палӑк, шкул, чиркӳ...
Асӑннӑ ял тӑрӑхӗн администрацийӗнчен пӗлтернӗ тӑрӑх хӑма ҫинчи информацие вӑхӑтран вӑхӑта улӑштарса тӑрӗҫ.
Ку пуҫару республикӑн ытти тӑрӑхсенче те анлӑ сарӑлнӑ пулсан питӗ чаплӑ пулӗччӗ ӗнтӗ. Хальлӗхе вара, шел те, ял ячӗсене чӑвашла ҫырни сайра хутра ҫеҫ тӗл пулкалать.
Акан 17-27-мӗшӗсенче Пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан Красноармейски вӑтам шкулӗнче чӑваш чӗлхипе литератури тата тӑван ен культури вӗрентекен В.М. Михайлов пуҫарнипе тата Красноармейски район администрацийӗн вӗрентӳ пайӗ йӗркеленипе республикӑмӑрти районсем хушшинче «Улӑп — 2012: Эпир - Улӑп йӑхӗнчен!» инҫет вӑйӑ конкурс иртрӗ.
Вӑйӑ конкурса Раҫҫей историйӗн тата Чӑваш историйӗн ҫулталӑкне тата Чӑваш чӗлхи кунне халалланӑччӗ. Ыйтусем вара чӑваш халӑхӗн кун-ҫулӗпе тата культура аталанӑвӗпе ҫыхӑннӑччӗ.
Конкурса пурӗ 350 ытла ача заявка панӑ. Вӗсенчен 165 ача вӑйӑ конкурса хутшӑнма кӑмӑл туса сайта кӗрсе регистрациленнӗ. Вӑйӑ конкурс ыйтӑвӗсене вара 130 ача ҫеҫ хуравлама пултарнӑ. Пӗтӗмӗшле илсен, ҫак районсен вӗрентекенӗсемпе вӗренекенӗсем хастар пулчӗҫ:
Красноармейски районӗ — 75 ача;
Комсомольски районӗ — 15 ача;
Сӗнтӗрвӑрри районӗ — 14 ача;
Вӑрмар районӗ — 11 ача;
Канаш хули — 11 ача;
Шупашкар хули — 10 ача;
Хӗрлӗ Чутай районӗ — 6 ача;
Элӗк районӗ — 4 ача;
Елчӗк районӗ — 4 ача;
Етӗрне хули — 3 ача;
Ҫӗрпӳ районӗ — 3 ача;
Етӗрне районӗ — 2 ача;
Канаш районӗ — 2 ача;
Ҫӗрпӳ хули — 2 ача;
Куславкка районӗ — 2 ача;
Улатӑр районӗ — 2 ача;
Муркаш районӗ — 1 ача;
Ҫӗмӗрле хули — 1 ача;
Ҫӗмӗрле районӗ — 1 ача.
Нумаях пулмасть Кивӗ Вӑрмар шкулӗнче чи маттур хӗрачана палӑртас енпе ӑмӑрту иртрӗ.
Конкурса кӗҫӗн классенче тата 5-7-мӗшсенче вӗренекен хӗрачасем хутшӑнчӗҫ. Вӗсем тӗплӗн хатӗрленни тӳрех курӑнчӗ.
Конкурсра тӗрлӗ ӗҫсем тумалла пулчӗ. Ӑс-тӑн аталанӑвне тӗрӗслемелли тупӑшура 7-мӗш класа ҫитекенни пулмарӗ. Ал-ӗҫ ӑсталӑхне тӗрӗслес шутпа тӳммене кам хӑвӑртрах лартассипе те тупӑшрӗҫ хӗрачасем, кунта та 7-мӗш класра вӗренекенсем маттуртарах пулни курӑнчӗ. Прическа тӑвас ӑсталӑха та кӑтартмалла пулчӗ — чи лайӑххине вара 6-мӗш класра вӗренекен хӗрачасем тума пултарчӗҫ. Эстафета мелӗпе тутӑр ҫыхассине пурнӑҫламалла пулчӗ, кунта вара 7-мӗш класра вӗренекенсем маларах пулчӗҫ. Хӗрачасен тупмалли юмахсем тупсӑмӗсене шырамалла пулчӗ, вӑл никам ҫӗнтерейменнипе вӗҫленчӗ.
Ҫапла конкурссене пӗтӗмлетнӗ май 7-мӗш класс хӗрачисем чи маттуррисем пулчӗҫ.
Пушӑн 31-мӗшӗнче республикӑри ют чӗлхесене вӗрентекенсем педуниверситетра «Most dedicated teacher» — «Чи шанчӑклӑ вӗрентекен» конкурсӑн виҫҫӗмӗш тапхӑрне пухӑнчӗҫ. Ку ӑмӑртӑва республикӑри хальхи вӑхӑтри гуманитари вӗрентӳ центрӗ Лингва йӗркеленӗ. Кӑҫал вӑл 3-мӗш хут иртрӗ. Малтанхи тапхӑрта конкурсантсем эссе хайланӑ, унтан - методикӑпа тата грамматикӑпа тест витӗр тухнӑ. Виҫҫӗмӗш тура республикӑри тӗрлӗ районта ӗҫлекен 22 акӑлчан чӗлхи вӗрентекенӗ тивӗҫ пулнӑ.
Пухӑннисене ют чӗлхесен факультечӗн деканӗ Никитинская Лариса Владимировна саламларӗ. Алла Петровна Макарова пухӑннисене центр пирки каласа пачӗ, пурне те ӑнӑҫу сунчӗ. Пӑлхануллӑ самант. Кашни черет хутне туртса илет, черетпе билет туртса кӑларса ҫийӗнчех билет ыйтӑвӗсем ҫине тулли ответ пама тӑрӑшать. Калӑпӑр, Ирина Анатольевна Мареевӑн: «Енчен те сирӗн юратнӑ ҫынпа пӗрле урӑх нихӑҫан та хӑвӑн тӑванусене курмассине пӗле тӑрах аякри ҫӗршыва тухса каяс килет-и?» Наталия Михайловна Матвеевӑн — «Эсир мулпа ытларах хитререх тумланма е хваттере илемлетме усӑ курӑтӑр?». Александр Николаевич Николаевӑн — «Енчен те тепӗр эрнерен ядерлӑ вӑрҫӑ тухасса пӗлсен эсир вӑхӑта еплерех ирттернӗ пулӑттӑр?
Паян, пушӑн 22-мӗшӗнче, чӑваш халӑхӑн паллӑ артисчӗ Кӗлпук Мучи 100 ҫул тултармаллаччӗ. Пирӗнтен вӑл, шел те, 88 ҫулта уйрӑлчӗ.
Ҫак куна халалласа Чӑваш халӑх сайчӗ унӑн «Ватӑ чӗре — ҫамрӑк чун» кӗнекине электронлӑ вулавӑша кӗртрӗ. Вӑл чӑваш халӑх артисчӗ, паллӑ драматург, эстрада ӑсти Ефим Никитин (Кӗлпук Мучи) пурнӑҫӗпе тата пултарулӑхӗпе тӗплӗн паллаштарать. Хӑй вӑхӑтӗнче унӑн пьесисемпе кулӑшӗсене вулакансемпе куракансем яланах хапӑл туса йышӑнатчӗҫ. Кӗнекене кӗнӗ хайлавсем: «Пурнӑҫ ҫулӗ такӑр мар» очерк; «Ан сивӗн, савни», «Хуняма», «Ик айкки те тӑвайкки» камитсем; «Ватӑ чӗре — ҫамрӑк чун» трагикомеди; пӗчӗк мыскарасем.
Ефим Никитин 1912 ҫулхи пушӑн 22-мӗшӗнче Вӑрмар районӗнчи Арапуҫ ялӗнче ҫуралнӑ. Шупашкарти музыкӑпа театр техникумӗнче вӗреннӗ. Каярахпа Ҫамрӑксен театрӗнче вылянӑ, Иккӗмӗш колхоз чӑвашӗсен театрне (Комсомольски) ертсе пынӑ. 1943 ҫултанпа тӑхтавсӑр К.
«Пурнӑҫ ҫулӗ такӑр мар» — ҫапла ят панӑ Ефим Никитин хӑйӗн очеркне. Паян вӑл пирӗн электронлӑ вулавӑша вырнаҫрӗ.
Ефим Никитин тесен кам пирки калаҫу пынине, тен, хӑшӗ-пӗри чухламасть те пулӗ — Кӗлпук Мучи тесен вара ӑна пурте пӗлеҫҫӗ темелле. Илтессе те пулин илтнех ӗнтӗ.
Кӑҫал вара Никитин Ефим Никитич пултаруллӑ артист, драматург ҫуралнӑранпа шӑп та лӑп 100 ҫул ҫитет. Пуш уйӑхӗн 22-мӗшӗнче пулӗ ку. Вӑрмар районӗнчи Арапуҫ ялӗнче вӑл ҫут тӗнчене килнӗ. Ҫак куна халалласа пирӗн сайт 1999 ҫулта тухнӑ (артист пирӗнтен 2000 ҫулта уйрӑлнӑ) «Ватӑ чӗре — ҫамрӑк чун» кӗнекене вулавӑша кӗртес терӗ. 240 страницӑллӑ вӑл, сӑнӳкерчӗксемпе (вӗсене кӗртмӗпӗр пулӗ). Пушӑн 22-мӗшӗ тӗлне ӑна пӗтӗмӗшле вырнаҫтарса тухасшӑн.
Паян вара унти «Пурнӑҫ ҫулӗ такӑр мар» очеркпа паллашма пултаратӑр. Ҫак хайлавра Кӗлпук Мучи хӑйӗн вӑрӑм ӗмӗрне сӑнласа панӑ. Кӗҫех кӗнекери пьесӑсене те кӗртӗпӗр.
Шел те, тӗнче тетелӗнче ҫакӑн пек ӑста артист пирки ҫырнӑ статьясем ытла та сахал.
+9.3 °C